Jest to często zadawane pytanie i odpowiedź nie jest wcale łatwa.
Ponieważ w Polsce skierowania do specjalistów wydaje lekarz rodzinny, najlepiej żeby to on koordynował leczenie.
Warto też szukać porady instruktorki metod naturalnej regulacji poczęć, aby ustalić na które dni cyklu zaplanować współżycie.
Diagnostyka i leczenie kobiety
Sam tylko rozdział o niepłodności spowodowanej zaburzeniami hormonalnymi u kobiet pokazuje, że może być wskazana konsultacja nie tylko ginekologa, ale różnych specjalistów, np.
- internisty diabetologa w przypadku upośledzonej tolerancji glukozy,
- internisty endokrynologa w chorobach tarczycy,
- neurochirurga przy wysokim poziomie prolaktyny, nie ustępującym po leczeniu.
Diagnostyka i leczenie mężczyzny
Zazwyczaj leczeniem mężczyzny zajmuje się ginekolog żony.
Operacje i zabiegi naprawcze jak np. usunięciem żylaków powrózka nasiennego wykona chirurg urolog.
W przypadku zaburzeń hormonalnych u mężczyzny najlepiej zgłosić się do androloga.
W niektórych, rzadkich przypadkach leczeniem powinien zająć się hematolog lub neurochirurg, należy więc zacząć od lekarza rodzinnego, który pokieruje diagnostyką.
Przykładowy schemat diagnostyki
Nie jest możliwe podanie ścisłego schematu, gdyż zależy on nie tylko od częstości występowania chorób w danej populacji, ale też on finansów, jakimi dysponuje ośrodek. Ponadto - nie ma ludzi całkowicie zdrowych, są tylko źle zbadani. Szczegółowo zebrany wywiad zebrany przez doświadczonego lekarza ukierunkowuje badania na poszukiwanie określonych nieprawidłowości, które w przypadku danej pary będą bardziej prawdopodobne.
Podany schemat należy traktować więc, jako przykładowy. Zakłada on, że lekarz nie stwierdza żadnych nieprawidłowości i w czasie kolejnych wizyt wykonywane są badania coraz bardziej specjalistyczne, droższe, bardziej inwazyjne, nakierowane na poszukiwanie rzadszych chorób.
Pierwsza wizyta
Już przy pierwszej wizycie powinni być obecni i mąż, i żona. Mitem jest myślenie o niepłodności, jako dolegliwości kobiecej, szczególnie wobec stałego znacznego wzrostu częstości nieprawidłowości dotyczących mężczyzn.
Lekarz powinien zebrać dokładny wywiad obejmujący przebyte choroby i operacje, warunki pracy i narażenie na czynniki szkodliwe, nałogi, dotychczasową płodność (ciąże, porody, poronienia), wiadomości o aktualnym pożyciu małżeńskim oraz cyklach miesiączkowych. Konieczne jest badanie fizykalne obojga małżonków, jeśli możliwe to połączone z USG.
Również dla obojga lekarz powinien zalecić wykonanie kompletu podstawowych badań laboratoryjnych (morfologia krwi, badanie ogólne moczu), badania przesiewowego w kierunku chorób tarczycy - TSH oraz spermiogramu dla męża.
Powinien też poinformować parę, jak wyznaczyć czas najbardziej korzystny dla poczęcia oraz nauczyć, jak ustalać, czy w danym cyklu miesiączkowym była owulacja.
Czy to nie zbyt dużo na 1/2 godzinną wizytę? Z punktu widzenia pacjenta zrealizowanie takiego programu byłoby bardzo korzystne, a wszelkie opóźnianie i rozkładanie tego na kilka wizyt jest bezcelowe. W praktyce jednak brakuje czasu na naukę obserwowania cyklu kobiecego. A jeżeli istnieje jeszcze jakiś problem wymagający obszernego omówienia - konieczność rzucenia palenia, redukcji wagi, wyeliminowania niekorzystnych czynników związanych z pracą zawodową?
Druga wizyta (2 - 4 tygodnie po pierwszej)
Lekarz powinien ocenić i omówić z pacjentami wyniki badań, a także przedyskutować wykres temperatury kobiety.
W przypadku podejrzenia nieprawidłowości hormonalnych (lub innych) powinien zlecić dalsze badania laboratoryjne oraz umówić pacjentkę na badania specjalistyczne (USG, histerosalpingografia).
Jeżeli badanie nasienia nie wykazało nieprawidłowości, to do trzeciego badania może zgłosić się już tylko żona. Jeżeli wypadło źle, to należy je powtórzyć.
Trzecia wizyta
Trzecia wizyta powinna być poświęcona badaniom obrazowym, nakierowanym na ocenę drożności i ukształtowania jajowodów i macicy.
Czwarta wizyta
Do czwartej wizyty pacjentka powinna się zgłosić w czasie bliskim owulacji, w celu wykonania testu po stosunku (Simsa- Huhnera).
Następne wizyty
Jeżeli nie stwierdzono, żadnych nieprawidłowości należy poszukiwać przyczyn immunologicznych oraz wykonać laparoskopię. Udowodniono, że u części pacjentek, u których bez żadnych wskazań wykonano laparoskopię w celach diagnostycznych, udaje się jednak znaleźć jakieś nieprawidłowości i usunąć je. Pacjentki te zachodzą w ciążę częściej, niż kobiety które nie miały wykonanej laparoskopii.
